czwartek, 14 listopada 2013

Diagnostyka jąkania

Badanie jąkania wiąże się często z konsyliarnymi badaniami wielu specjalistów w ramach diagnostyki transdyscyplinarnej (logopeda, foniatra, psycholog, neurolog, psychiatra itd.). Przy integracyjnej diagnostyce logopedycznej dążymy do zidentyfikowania typu, formy, stopnia i patogenezy jąkania, jego ewentualnych innych osobliwości i następstw. Opieramy się na naszym klinicznym modelu, ewentualnie modelu patogenezy jąkania. Chodzi o integracyjne podejście w wielu kierunkach: analizujemy wszystkie trzy komponenty obrazu klinicznego, tj.: dysfluencję w mowie, napięcie psychiczne i nadmierny wysiłek, oraz ich osobliwości z kryterium jakościowego i ilościowego. Dla potrzeb kompleksowej analizy wypowiedzi należy uzyskać materiał w formie zapisu wideo lub przynajmniej zapisu audio spontanicznej komunikacji człowieka jąkającego się w  jego naturalnym (domowym) środowisku oraz jego komunikacji w ramach diagnostyki (przy realizacji różnych zamierzeń komunikacyjnych).

Staramy się zarejestrować i ocenić: spontaniczna wypowiedź (dialog), monolog, czytanie (w przybliżeniu od 7.-8. roku życia), oraz obrazków sytuacyjnych (dla dzieci, które nie potrafią czytać), uzupełnianie zdań, mowę symultaniczną itd. Wyniki kompleksowej diagnostyki są zaznaczane w specjalnym arkuszu (sł. balbutiogram). Zwykle całe badanie jest podzielone na kilka etapów. Ponieważ terapia jąkania jest z góry długotrwała, często dochodzi do przenikania diagnostyki i terapii (terapia diagnostyczna, diagnostyka terapeutyczna).

poniedziałek, 27 maja 2013

Dysfluencja jako symptom jąkania

Relewantne źródła podają zgodnie siedem podstawowych typów dysfluencji:

  • repetycje (powtarzania) części słów, słów i zwrotów słownych,
  • prolongacje (tłoczenie głosek i sylab),
  • wtrącenia (głosek, sylab fraz),
  • ciche pauzy,
  • przerywane słowa,
  • niekompletne zwroty słowne,
  • poprawki.

Do innych, relatywnie częstych objawów związanych z dysfluencją należą również problemy z fonacją. Czasem spotykamy się z przerywanym, nieregularnym lub powierzchownym oddychaniem.

Jeżeli chodzi o lokalizacje, bardzo często dysfluencje występują na początku zdań, przy rozpoczęciu mówienia, głoskach zwartych (problemy z pokonaniem zwarcia).  Dysfluencje zanikają często przy śpiewaniu, co wielu rodziców wprowadza w błąd (sądzą, że to dowodzi, że dziecko ze swojego problemu wyrośnie).

sobota, 25 maja 2013

Nadmierny wysiłek jako symptom jąkania

Każda wypowiedź wymaga określonego wysiłku związanego z mechanizmem mówienia. W zwykłej komunikacji nie rejestrujemy nadmiernego wysiłku fizycznego przy wypowiedzi. Przy jąkaniu jednak chodzi o nadmierny wysiłek, który człowiek musi włożyć nawet w zwykłą wypowiedź.

Zwiększony wysiłek jest zwykle zauważalny na zewnątrz: oznaki napięcia mięśniowego, wyraźny wysiłek fizyczny przy pokonywaniu blokad aparatu artykulacyjnego, który może się przejawiać grymasami, wyraźną gestykulacją, ewentualnie różnymi objawami wegetatywnymi (zaczerwienienie, pocenie) itp. Chodzi zwykle o objawy nazywane zaburzonym zachowaniem konwerbalnym - działa ono zakłócając z uwagi na treść komunikacji, zamierzenie komunikacyjne i z uwagi na sam fakt komunikacyjny. Istnieje wiele różnych przejawów zaburzonego zachowania konwerbalnego przy jąkaniu: grymasy pomagające pokonać niepłynność, niestosowne, rażące gesty zniesienie blokady przy mówieniu itd. Zaburzone zachowanie konwerbalne może się manifestować często jak przejaw napięcia psychicznego, a zwłaszcza jako przejaw nadmiernego wysiłku przy wypowiedzi. Zaburzone zachowanie konwerbalne jako przejaw napięcia psychicznego ma wyraźne tło psychiczne (np. tiki związane z zakłopotaniem przy komunikowaniu), podczas gdy w drugim przypadku ma ewidentne tło fizjologiczne.