Jedną z najdłużej trwających dyskusji w tej dziedzinie był spór o to, czy jąkanie jest neurozą czy też nie. Kiedy u wielu ludzi zostało udowodnione organiczne podłoże jąkania, powstała sprzeczność: ustalone jej bowiem, że przy neurozach chodzi o funkcjonalną chorobę nerwową, a nie o organiczne zaburzenie CUN. O. Kondáš charakteryzował jąkanie w sensie koncepcji Sheehana jako wynik konfliktu między potrzebą przemawiania a dążeniem do uniknięcia mówienia.
Naszym zdaniem taki konflikt nie jest czynnikiem powstania jąkania, lecz raczej jedną z przyczyn jego utrwalenia. Według niektórych psychoanalityków jąkanie jest wynikiem konfliktu między chęcią mówienia obscenicznie, agresywnie a potrzebą stłumienia takiego stylu mówienia. Za konsekwencję niedostatecznego opanowania konfliktów Z. Freud uważał tzw. działanie błędne, np.: przejęzyczenie, wybiórcze zapominanie itp. Chodzi o niepłynności, które nie są rzeczywistym jąkaniem: zacinanie się czy blokady w mowie, różne wahania, utknięcia, zacięcia w toku mowy, „niemożność” przypomnienia sobie pewnej nazwy, słowa itd., spowodowane np. podświadomymi zahamowaniami, konfliktami. G. Wirth podaje także inne wyjaśnienia, przy których częstym punktem wyjścia jest indywidualna psychologia A. Adlera. W ranach niej jąkanie uważane jest za neurotyczne błędne działanie, powstające w celu zaspokojenia określonych potrzeb osobowości, które ma wywołać odpowiednią reakcję środowiska. Przyczyną może być na przykład dążenie do zwrócenia na siebie uwagi, walka dziecka o pozycję w rodzinie, odrzucenie dziecka ze strony rodziców, hiperautorytatywne i tyrańskie lub, przeciwnie, hiperprotekcyjne postawy rodzicielskie, rywalizacja między rodzeństwem, nieodwzajemniona miłość do ojca lub matki, nagłe obciążenie psychiczne lub fizyczne i inne.
Wyjaśnienie powstania jąkania na podstawie czynników psychicznych są coraz bardziej skomplikowane. Często podaje się przyczyny, które działają raczej jako faktory utrwalające jąkanie niż pierwotne przyczyny. Przykładem może być pojmowanie przyczyny jąkanie wedługkryterium teorii uczenia, tak jak charakteryzuje G. Wirth: jąkanie jest według niej sytuacyjnie błędnie wyuczonym mówieniem, które jest warunkowane, utrwalane i regulowane swoimi następstwami i wywołującymi je bodźcami. Teoria laryngospazmu M. Schwarta wyjaśnia wyjaśnia refleksyjne skurcze krtani lub całego aparatu głosotwórczego, które są warunkowane stresem.Chodzi o sytuacyjnie uwarunkowany stres, słowny lub głoskowy, stres spowodowany autorytatywną osobowością, niepewnością, stres fizjologiczny, stres z powodu szybkości, nagłego, traumatycznego wydarzenia (np. śmierć w rodzinie) itp. Kontrargumentem jest fakt, że nie zawsze musi chodzić o refleksyjny skurcz w krtani - może to być np. blokada przy wymawianiu głosek dwuwargowych „p”, „b”, „m”. P. Sandrieser i P. Schneider podkreślają, że działają tu również oczekiwania, jakie dziecko ma względem siebie - zbyt wysokie aspiracje dziecka i/lub obniżony opór w stosunku do czynników środowiska, tj. wpływy endogenne. Oprócz tego czynniki psychiczne mogą działać także jako czynnik włączający przy obciążeniu dziedzicznym. Jednym z prekursorów w tej dziedzinie jest H. Fernau-Horn. Według niej można rozróżniać:
- jąkanie preneurotyczne - dziecko nie uświadamia sobie swojego handicapu,
- jąkanie neurotyczne,
- jąkanie „charakterogenne”, które ma całkowicie odmienną etnologię i jest domeną psychiatrii.
- zaburzenie płynności mowy jest uwarunkowane przyczynami organicznymi na poziomie CUN;
- na pierwotnie predyspozycyjnej, dziedzicznej bazie lub pierwotnie, na bazie organicznego uszkodzenia CUN powstaje następnie wtórna nadbudowa neurotyczna;
- zaburzenie płynności mowy powstanie pierwotnie jako neuroza.
Podsumowując: okazuje się, że jest kilka przyczyn powstania jąkania. dowodem tego jest wspominany fakt, że w rodzinach, gdzie na taki sam wpływ środowiska jest narażonych kilkoro rodzeństwa, jąkanie występuje zwykle tylko u jednego z nich. Dlatego ogólnie mówi się o wzajemnym przeplataniu i współoddziaływaniu poszczególnych przyczyn jąkania.
Źródło: [1]
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz